Phần 2 của bài viết Brainstorm Là Gì? Các Kỹ Thuật Brainstorm Hiệu Quả sẽ tiếp tục với 11 cách hướng dẫn “tập thể dục cho não” giúp não sáng tạo tốt hơn trong công việc lẫn đời sống. Khám phá ngay!
IV. Các kỹ thuật brainstorm tham khảo giúp thúc đẩy sự sáng tạo của bạn (tiếp theo)
6. Mind map – Sơ đồ tư duy
Đây là một kỹ thuật trực quan hóa khác, nhằm mục đích hạn chế hiệu ứng “mỏ neo”. Bản đồ tư duy cho phép bạn bắt đầu từ một ý tưởng chính, sau đó mở rộng suy nghĩ qua từng góc độ, và đưa ra những hướng đi khác.
(Chú thích: hiệu ứng “mỏ neo” là một cạm bẫy phổ biến trong các cuộc trao đổi mà trong đó những người tham gia vẫn gắn bó với ý tưởng ban đầu của họ đến mức quên đề xuất ý tưởng mới)
Để thực hiện hiệu quả kỹ thuật này, bạn sẽ cần một tờ giấy lớn hoặc bảng trắng. Bắt đầu bằng cách viết ra chủ đề bạn sẽ trình bày vào trung tâm, sau đó vạch ra suy nghĩ của bạn bằng cách vẽ các đường từ đó để thiết lập các liên kết thứ bậc giữa các ý tưởng của bạn. Mục tiêu là khám phá chủ đề của bạn và trình bày mọi thứ có thể ảnh hưởng và/hoặc đẩy nhanh quá trình thực hiện dự án của bạn.
Phù hợp với: Brainstorm cá nhân hoặc nhóm, trực quan hóa tư duy
7. Gap Analysis – Phân tích lỗ hổng
Bạn thường không chắc chắn làm thế nào để biến một ý tưởng thành hiện thực? Đây là lúc kỹ thuật “phân tích lỗ hổng” xuất hiện: mục tiêu là giải quyết các trở ngại cho quá trình “hiện thực hóa”.
Gap Analysis có quy trình cơ bản sau:
- Bắt đầu bằng cách xem nhanh tình hình hiện tại (ngân sách,…)
- Sau đó chỉ ra các mục tiêu cần đạt được. Ví dụ: “Công ty chúng tôi tạo ra đồng hồ thông minh; chúng tôi muốn mở rộng danh mục đầu tư của mình để bao gồm cả máy theo dõi thể dục.”,…
- Viết ra tất cả những gì bạn nghĩ ra trên một tờ giấy lớn hoặc bảng trắng để những người tham gia brainstorm xem. Bạn cũng có thể chọn hình thức sơ đồ tổ kiểu chức hoặc sơ đồ tư duy.
- Sau đó, liệt kê những trở ngại ngăn cản bạn đạt được mục tiêu của mình, rồi tìm cách vượt qua từng khó khăn.
- Khi kết thúc quá trình động não, bạn nên xác định rõ ràng hơn con đường dẫn đến thành công.
Phù hợp với: Brainstorm cá nhân hoặc nhóm, tìm giải pháp khả thi, trực quan hóa tư duy
8. Brainwriting (hoặc chia sẻ ý tưởng trong im lặng)
Là một kỹ thuật phi ngôn ngữ để brainstorm trực tiếp, brainwriting là giải pháp hữu hiệu cho tình trạng “kẻ nói người im”, giải quyết vấn đề phân phối kém hiệu quả hoặc việc “độc chiếm” thời gian nói. Phương pháp này đòi hỏi sự tham gia và hợp tác của tất cả các thành viên trong nhóm được mời, và được triển khai như sau:
Mỗi cá nhân bắt đầu bằng cách viết ra 3 ý tưởng liên quan đến chủ đề, trên 3 tờ giấy riêng biệt. Sau đó, mỗi người tham gia chuyển tờ giấy của họ sang người bên cạnh (bên phải hoặc bên trái). Cuối cùng, ai chịu trách nhiệm phát triển ý tưởng cho tờ giấy nào sẽ thêm nhận xét hoặc suy nghĩ của họ dưới dạng danh sách có dấu đầu dòng.
Theo vòng tròn, các tờ giấy sẽ được truyền tay xoay quanh cho đến khi hoàn thành một vòng tròn đầy đủ những người tham gia. Người “chủ tọa” của cuộc brainwriting sẽ tiếp tục bằng cách nhanh chóng xem xét tất cả các ý tưởng, nhưng những người tham gia cũng có thể thảo luận to từng ý tưởng để xác định những khách hàng tiềm năng hứa hẹn nhất.
Mẹo: nếu bạn chọn kỹ thuật này, hãy giới hạn số lượng người tham gia tối đa là 10 người để không bị ngập trong ý tưởng tràn ngập hoặc hết thời gian.
Phù hợp với: Brainstorm nhóm với các thành viên hướng nội, đặc biệt phù hợp với brainstorm cá nhân
Nghỉ chân một chút, trong số các phương pháp brainstorm AIM đề cập đều được các tiền bối Creative director sử dụng và hướng dẫn các học viên trong khoá CREATIVE IDEAS. Động não là một trong những yếu tố rất quan trọng để bạn có thể sáng tạo ra các ý tưởng tuyệt vời.
Bạn sẽ có cơ hội thực hành brainstorm ý tưởng tại lớp, được hướng dẫn và đánh giá bởi những giám đốc sáng tạo (Creative director) và giám đốc nội dung (Content director) kỳ cựu tại Việt Nam với hơn 20 năm kinh nghiệm trong ngành.
CREATIVE IDEAS luôn là khoá học “nóng bỏng” được các học viên ưa thích tại AIM.
9. Phương pháp SCAMPER
Phương pháp SCAMPER (do B. Eberle phát triển), còn được gọi là “kỹ thuật nghiền nhỏ”, cho phép bạn phân tích một ý tưởng từ các góc độ khác nhau để sửa đổi và cải thiện ý tưởng đó. Thuật ngữ “SCAMPER” là viết tắt của quá trình vận hành của nó:
- Substitute – Thay thế: Điều gì sẽ xảy ra nếu bạn thay thế một yếu tố của giải pháp được đề xuất bằng một yếu tố khác?
- Combine – Kết hợp: Điều gì sẽ xảy ra nếu bạn kết hợp một số yếu tố của giải pháp dự kiến?
- Adapt – Thích ứng: Nghĩ về cách thích nghi một ý tưởng hoặc giải pháp với bối cảnh mới.
- Modify – Sửa đổi: Xem xét cách sửa đổi một ý tưởng để mở rộng suy nghĩ của bạn.
- Produce (Put to another use) – Sản xuất (Đưa vào mục đích sử dụng khác): Xem xét các cách khác để biến ý tưởng của bạn thành hiện thực.
- Eliminate – Loại bỏ: Làm thế nào bạn có thể đơn giản hóa ý tưởng hoặc giải pháp của mình bằng cách loại bỏ một số yếu tố?
- Reverse/Re-organize – Đảo ngược hiệu quả: Cuối cùng, làm thế nào để tổ chức lại ý tưởng của bạn để đạt được hiệu quả?
Nếu bạn đang sử dụng phương pháp SCAMPER như một phần của group-brainstorm, bạn có thể sử dụng các mẫu để theo dõi phản hồi hoặc tổ chức brainwriting song song để khuyến khích tất cả người tham gia phân tích ý tưởng của họ từ mọi góc độ.
Phù hợp với: Brainstorm cá nhân hoặc nhóm, phân tích sâu các ý tưởng
10. Phương pháp “6 Chiếc Nón Tư Duy”
Như tên gọi của nó, kỹ thuật brainstorm này yêu cầu ít nhất 6 cá nhân đội chiếc nón tưởng tượng có 6 màu sắc khác nhau bao gồm trắng, đỏ, đen, vàng, xanh lá cây và xanh dương.
Cụ thể hơn, đó là việc xem xét một ý tưởng từ một góc độ cụ thể (mỗi màu mũ tương ứng với một suy nghĩ hoặc khái niệm – trong bàn brainstorm có 6 màu nón tương ứng với 6 suy nghĩ/khái niệm khác nhau). Do đó, ai đội nón nào thì chỉ được phép trình bày ý tưởng dựa vào chiếc nón đó: người tham gia quyết định đội chiếc nón “Hậu quả” chỉ quan tâm đến hậu quả của một ý tưởng, trong khi người đội chiếc nón “Thách thức” chỉ tập trung vào những thách thức do chính ý tưởng này đưa ra….
Bạn có thể chọn từ khóa cho các nón dựa trên các vấn đề hoặc cách suy nghĩ quan trọng nhất cho dự án hay thương hiệu của mình. Sau khi cuộc thảo luận kết thúc, mỗi người tham gia đều “ngả nón” và giờ đây họ đã có ý tưởng rõ ràng hơn nhiều về con đường phía trước để đảm bảo sự thành công của dự án hiện tại.
Phù hợp với: Brainstorm nhóm (6 người trở lên), phân tích sâu các ý tưởng
11. Figure storming – Xây dựng hình tượng & hình dung
Chắc hẳn bạn đã từng nghe một câu kiểu như, “Einstein sẽ làm gì trong tình huống này?”. Đây ít nhiều sẽ là điểm khởi đầu của quá trình brainstorm theo hình thức “nhập vai & hình dung”: bạn chọn đặt mình vào vị trí của một nhân vật nổi tiếng hoặc được công nhận (một nhà lãnh đạo, một người nổi tiếng, v.v.), sau đó bạn tưởng tượng hành trình trí tuệ của họ bằng cách tự hỏi họ sẽ tiếp cận vấn đề liên quan đến bạn như thế nào.
Bằng việc “tạo hình” cho phép các nhóm phân tích một chủ đề từ nhiều góc độ và, trong bối cảnh suy nghĩ ý tưởng theo nhóm, còn giúp xoa dịu sự lo lắng của những người tham gia ngại đề xuất ý tưởng của mình, vì sợ bị đồng nghiệp đánh giá là tệ hoặc không được chấp nhận.
Phù hợp với: Brainstorm cá nhân hoặc nhóm và các thành viên trong nhóm hướng ngoại
12. Rolestorming – Nhập vai
Rolestorming (Nhập vai) là một kỹ thuật tương tự Figure storming – những người tham gia đặt mình vào vị trí của một nhân cách để gợi mở những dòng suy nghĩ.
Tuy nhiên, Rolestorming bổ sung thêm một điểm nhấn mang tính “sân khấu”: bạn không còn tưởng tượng ra suy nghĩ của người khác, bạn hóa thân vào một nhân vật.
Thông thường, những người tham gia phải đóng vai một cá nhân bình thường quan tâm đến ý tưởng hoặc giải pháp đang được nghiên cứu (nhân viên, khách hàng hoặc các bên liên quan khác), sau đó thực hiện một kịch bản hợp lý cho phép họ phân tích những thách thức do đường hướng đề xuất đưa ra. Kỹ thuật động não này rất phù hợp với các nhóm đặc biệt hướng ngoại.
Phù hợp với: Brainstorm nhóm và các thành viên trong nhóm hướng ngoại
13. Reverse brainstorming – Đảo ngược brainstorm
Kỹ thuật này đòi hỏi phải sự “tàn phá” và “chơi đùa” với các yếu tố trở ngại. Những người tham gia nghĩ về mọi thứ có thể dẫn đến vấn đề (đã được xác định trước đó) và chỉ sau đó mới nghĩ về các giải pháp để giải quyết vấn đề đó. Để bắt đầu kỹ thuật này, người trưởng nhóm thường đặt câu hỏi như: “Làm cách nào để tôi [tuyên bố về vấn đề]?”
Sau khi nhóm đã tổng hợp danh sách các nguyên nhân có thể xảy ra, họ có thể xem xét vấn đề từ một góc độ mới để khắc phục nó một cách tốt nhất.
Phù hợp với: Brainstorm nhóm, khơi dậy ý tưởng mới, giải quyết vấn đề
14. Phương pháp “What if…?” (“Điều gì sẽ xảy ra nếu…?”)
Nếu bạn thích ứng biến, bạn sẽ đánh giá cao phương pháp này với nguyên tắc đơn giản: đặt càng nhiều câu hỏi bắt đầu bằng “Điều gì sẽ xảy ra nếu…” xung quanh một chủ đề nhất định, cũng như trường hợp của kỹ thuật lên ý tưởng nhanh.
Có rất nhiều ví dụ: “Điều gì sẽ xảy ra nếu điều này xảy ra ở một quốc gia khác? “, “Điều gì sẽ xảy ra nếu điều này diễn ra vào những năm 1800? “, v.v. Tóm lại, phương pháp “Điều gì sẽ xảy ra nếu…” giúp nhóm của bạn đánh giá tất cả các khả năng phát sinh.
Phù hợp với: Brainstorm cá nhân hoặc nhóm, phát triển sản phẩm mới, phân tích sâu các ý tưởng
Đọc phần 1: Brainstorm Là Gì? Các Kỹ Thuật Brainstorm Hiệu Quả (Phần 1)
15. Phương pháp ghép từ khóa
Đúng như tên gọi, kỹ thuật này dựa trên nguyên tắc ngẫu nhiên. Viết các từ khóa lên các tờ giấy, xáo trộn chúng vào một vật chứa và sau đó chọn ngẫu nhiên. Sau đó, hãy tiến hành thảo luận với nhau xem các từ khóa liên quan như thế nào đến chủ đề của cuộc brainstorm, sau đó lặp lại quy trình. Bạn có thể sử dụng các template để theo dõi mọi thứ xuất hiện trong đầu, bao gồm cả những ý tưởng mới mà những liên kết được khơi dậy.
Phù hợp với: Brainstorm nhóm, phát triển sản phẩm mới
16. Phương pháp “Điều ước”
Không gì có thể đơn giản hơn phương pháp mong muốn: bạn chỉ cần bắt đầu từ nguyên tắc mọi thứ đều có thể và mong muốn cụ thể hóa giải pháp dự kiến.
Ví dụ: nếu bạn muốn doanh nghiệp của mình đạt được mức trung hòa carbon, hãy nghĩ về những cách khả thi để đạt được điều này, cũng như các yếu tố nằm ngoài tầm kiểm soát của bạn và bạn sẽ không thể hành động để đạt được mục tiêu của mình.
Bạn sẽ dễ dàng xác định những chướng ngại vật có thể cản đường mình và có thể xác định được những chướng ngại vật nào bạn sẽ dễ dàng vượt qua.
Phù hợp với: Brainstorm cá nhân hoặc nhóm, phát triển sản phẩm mới
17. Phương pháp Crazy 8 – “8 ý tưởng trong 8 phút”
Đặc biệt phù hợp cho brainstorm trong thời gian ngắn, Crazy 8 cho phép bạn thu thập nhiều ý tưởng và khuyến khích người tham gia suy nghĩ nhanh: họ chỉ có 8 phút để tạo ra 8 ý tưởng và viết chúng trên một mẩu giấy có 8 ô. Khi đồng hồ bấm giờ đã dừng, nhóm thảo luận về các ý tưởng được đề xuất.
Nếu có nhiều người tham gia hơn, hãy yêu cầu họ giới hạn mỗi người trong ba ý tưởng và cho họ thời gian dài hơn (6 phút) để phát triển thêm những ý tưởng này.
Phù hợp với: Brainstorm nhóm, trực quan hóa cho tư duy, nhân rộng ý tưởng
V. Tạm kết – Thực hành nào!
Hi vọng với những thông tin trên, bạn đọc có thể tìm & lựa chọn một kỹ thuật brainstorming phù hợp với bản thân hay với cả nhóm của bạn.
Brainstorming, có thể nói, chính là khâu quan trọng nhất nhì trong môi trường ngành Marketing & Communication, đặc biệt đối với thực trạng ngành quảng cáo ngày nay trong agency – khi các cuộc pitching luôn diễn ra với tần suất dày đặc, đòi hỏi người nhân sự sáng tạo không ngừng.
Nếu bạn là một newbie có mong muốn tạo nên những ý tưởng sáng tạo tuyệt vời, được thực hành brainstorm ý tưởng theo quy trình chuẩn chỉnh, khóa học CREATIVE IDEAS tại AIM Academy sẽ là khởi đầu tốt nhất dành cho bạn – khóa học giảng dạy về thực hành tư duy sáng tạo trong ngành quảng cáo, giúp những bạn trẻ định hình tư duy sáng tạo có mục đích và có chiến lược, từ đó áp dụng vào nhiều loại hình quảng cáo khác nhau.
Đăng ký ngay để cùng AIM Academy tạo nên thật nhiều ý tưởng sáng tạo nào!
